روابط اقتصادی ایران و آفریقای جنوبی یک تاریخچه پیچیده و پر فراز و نشیب دارد که تحت تأثیر تحولات سیاسی و بین‌المللی قرار گرفته است. در اینجا به مهم‌ترین جنبه‌های این روابط اشاره می‌شود:
دوران آپارتاید:
- قطع روابط: به دلیل سیاست‌های تبعیض نژادی آپارتاید در آفریقای جنوبی، ایران روابط سیاسی و اقتصادی خود را با این کشور قطع کرد. این اقدام در راستای حمایت از مبارزات ضد آپارتاید و همبستگی با مردم آفریقای جنوبی انجام شد.
- حمایت از جنبش ضد آپارتاید: ایران از جنبش ضد آپارتاید به رهبری نلسون ماندلا حمایت می‌کرد و این حمایت به عنوان یک اصل اساسی در سیاست خارجی ایران تلقی می‌شد.
پس از آپارتاید (دهه 1990):
- از سرگیری روابط: پس از پایان آپارتاید و روی کار آمدن دولت نلسون ماندلا در سال 1994، روابط دیپلماتیک و اقتصادی بین ایران و آفریقای جنوبی از سر گرفته شد.
- همکاری در زمینه‌های مختلف: دو کشور همکاری‌های خود را در زمینه‌های مختلف از جمله انرژی، تجارت، سرمایه‌گذاری و فرهنگ گسترش دادند.
- سرمایه‌گذاری ایران در بخش انرژی: ایران در بخش انرژی آفریقای جنوبی سرمایه‌گذاری کرد و به تامین نفت این کشور کمک کرد.
- افزایش حجم تجارت: حجم تجارت بین دو کشور به طور قابل توجهی افزایش یافت و ایران به یکی از شرکای تجاری مهم آفریقای جنوبی در خاورمیانه تبدیل شد.
- توسعه همکاری‌های اقتصادی: دو کشور توافقنامه‌های متعددی برای توسعه همکاری‌های اقتصادی به امضا رساندند.
- چالش‌های تحریم‌ها: تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران، تا حدودی بر روابط اقتصادی دو کشور تأثیر گذاشت، اما دو طرف تلاش کردند تا راه‌هایی برای دور زدن این تحریم‌ها پیدا کنند.
سال‌های اخیر:
- تلاش برای گسترش روابط: مقامات دو کشور بارها بر تمایل خود برای گسترش روابط اقتصادی و تجاری تأکید کرده‌اند.
- همکاری در سازمان‌های بین‌المللی: ایران و آفریقای جنوبی در سازمان‌های بین‌المللی مانند جنبش عدم تعهد (NAM) و گروه 77 (G77) همکاری می‌کنند.
- تمرکز بر صنایع کلیدی: دو کشور بر توسعه همکاری‌ها در صنایع کلیدی مانند انرژی، معدن، کشاورزی و فناوری تمرکز کرده‌اند.
