تاریخ انتشار: ۱۰ آذر, ۱۴۰۴ ساعت ۱۴:۴۳ کد خبر: 18995
مالک و مدیرعامل هتل اسپیناس در اتاق فکر توسعه استان مطرح کرد؛

یزدی‌بودن یک سرمایه است/ یزد ظرفیت تبدیل‌شدن به قطب گردشگری ایران را دارد

مالک و مدیرعامل هتل اسپیناس در اتاق فکر توسعه استان یزد با بیان اینکه یزدی بودن یک صفت نیست، یک سرمایه است، گفت: یزد سرزمین صداقت، سخت‌کوشی و پایبندی به ارزش‌هاست و این ویژگی‌ها باید در مسیر توسعه گردشگری و اقتصاد استان تقویت و حفظ شود.

به گزارش روابط عمومی اتاق بازرگانی یزد؛ علی‌اصغر امیری، با اشاره به جایگاه تاریخی و فرهنگی یزد اظهار کرد: وقتی وارد این شهر شدم، خاک آن را بوسیدم؛ چون یزد به انسان می‌آموزد که صادق باشد و مسئولیت مشکلات را بپذیرد. این استان با وجود همه چالش‌ها، همواره با تلاش و همدلی پیش رفته و امروز نیز می‌تواند بیش از گذشته بدرخشد.

وی گردشگری را یکی از مهم‌ترین ظرفیت‌های اقتصادی استان دانست و افزود: در ۱۰ تا ۲۰ سال گذشته، بیشترین سهم هزینه‌کرد مردم دنیا مربوط به سفر و گردشگری بوده است. یزد این توان را دارد که از این بازار بزرگ سهم جدی بگیرد. هتل‌های سنتی، معماری بی‌نظیر و هویت تاریخی شهر جذابیتی است که گردشگران خارجی به‌ویژه اروپایی‌ها را شیفته خود می‌کند.

امیری با تأکید بر اینکه یزد علاوه بر هتل‌های سنتی، به هتل‌های مدرن نیز نیاز دارد، گفت: وقتی مدیران، صنعتگران و سرمایه‌گذاران خارجی برای انعقاد قرارداد به یزد می‌آیند، باید هم اصالت معماری یزد را ببینند و هم حرکت رو به جلو و قدرت اقتصادی این استان را در قالب فضاهای اقامتی مدرن لمس کنند. ترکیب تاریخ و توسعه، تصویری واقعی از یزد امروز است.

مدیرعامل هتل اسپیناس با اشاره به روحیه پشتکار یزدی‌ها اظهار کرد: در هر جای کشور که برای سرمایه‌گذاری رفته‌ام، اعتماد مردم و مسئولان به یزدی‌ها به دلیل صداقت و پایبندی به تعهدات بوده است. همین اعتماد باعث شد پروژه‌هایی که دیگران نیمه‌کاره رها کردند، به‌دست ما به سرانجام برسد.

وی ادامه داد: یزد امروز از نظر درآمد سرانه در جایگاه قابل قبولی قرار دارد، اما برای حفظ و ارتقای این جایگاه باید برنامه داشت. یزدی‌ها برنامه‌هایشان را در حد نوشته نگه نمی‌دارند، بلکه آن را اجرا می‌کنند. هر طرحی اگر سخت باشد در نهایت نتیجه شیرین خواهد داشت.

امیری با تأکید بر ضرورت سرمایه‌گذاری دوباره صنایع در توسعه اجتماعی و زیست‌محیطی استان گفت: ثروتی که در کارخانه‌ها ایجاد شده باید بخشی از آن صرف انتقال آب، بهبود فضای شهری و توسعه زیرساخت‌های گردشگری شود. این وظیفه مشترک ماست؛ منتظر دولت نمی‌مانیم اما کنار دولت می‌ایستیم.

وی با بیان خاطراتی از دوران فعالیتش در صنعت نساجی و اعتماد بازار به تولیدکنندگان یزدی، افزود: یزدی‌ها همیشه با صداقت کار کرده‌اند و همین باعث شده تجارتشان متمایز باشد. این اعتبار باید به نسل جوان منتقل شود. باید در دانشگاه‌ها حضور پیدا کنیم و به جوانان بگوییم که چگونه می‌توان با صداقت و پشتکار، فرصت ساخت.

امیری در پایان تأکید کرد: یزد ظرفیت تبدیل‌شدن به نماد گردشگری ایران را دارد. چه در معماری سنتی و چه در توسعه مدرن، یزد می‌تواند الگوی کشور باشد و نام خود را بیش از گذشته در بلندای صداقت و پیشرفت ثبت کند.

گردشگری را از مظلومیت خارج می‌کنیم

محمدرضا علمدار، معاون هماهنگی امور اقتصادی و گردشگری استاندار یزد با تأکید بر اینکه توجه به گردشگری نباید به معنای غفلت از ظرفیت‌های صنعتی و معدنی یزد باشد، گفت: اگر می‌خواهیم وارد فاز جدی گردشگری شویم، نباید بخش‌های دیگر را فراموش کنیم. باید دست صنعتگران کاشی را بوسید که با ارتقای بهره‌وری و کاهش مصرف آب در مسیر استانداردهای زیست‌محیطی حرکت کرده‌اند. فولادی‌ها نیز همین مسیر را در پیش گرفته‌اند.

وی از ریل‌گذاری جدید مدیریت ارشد استان در حوزه اقتصاد و گردشگری نیز سخن گفت و افزود: استاندار یزد برنامه روشن خود را ارائه کرده و سازمان برنامه‌ و بودجه نیز همراهی می‌کند. همکاران ما در گردشگری نیز زحمات فراوانی می‌کشند.

علمدار با بیان اینکه بیش از ۳۰ سال است دغدغه توسعه یزد را دارد، ادامه داد: ما باید هم داشته‌های گذشته خود را حفظ و تقویت کنیم و هم نگاه ویژه‌ای به گردشگری داشته باشیم. باید تلاش کنیم گردشگری یزد از مظلومیت خارج شود.

اقتصاد یزد نیازمند تغییر ریل از توسعه مبتنی بر منابع به توسعه مبتنی بر بهره‌وری و خدمات است

معاون برنامه‌ریزی و توسعه اقتصادی سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی و عضو اتاق فکر توسعه استان یزد در این نشست با ارائه تصویری ۲۵ ساله از روند اقتصادی استان، اعلام کرد که اگرچه یزد طی دو دهه گذشته رشد قابل توجهی را تجربه کرده، اما ادامه این مسیر بدون تغییر رویکرد توسعه استان امکان‌پذیر نخواهد بود.

به گزارش روابط عمومی اتاق بازرگانی یزد؛ جعفر رحمانی با اشاره به آمارهای رسمی مرکز آمار ایران گفت: در سال ۱۳۷۹ سهم یزد از تولید ناخالص داخلی کشور کمتر از سهم جمعیتش بود؛ یعنی با اقتصادی کوچک و نهیف مواجه بودیم. اما طی حدود ۲۵ سال گذشته، رشد اقتصادی ممتدی را تجربه کردیم و امروز سهم اقتصاد یزد از تولید ناخالص داخلی بیش از دو برابر سهم جمعیت آن شده است، به لحاظ درآمد سرانه نیز پس از بوشهر در رتبه دوم کشور قرار داریم؛ رقمی که حدود ۷۰ درصد بالاتر از متوسط کشور است.

رحمانی افزود: این رشد اقتصادی موجب ایجاد اشتغال گسترده در استان شد. نرخ بیکاری ۱۸ درصدی اوایل دهه ۸۰ امروز به کمتر از ۶ درصد رسیده و نرخ بیکاری مردان حدود ۳ درصد است؛ یعنی اشتغال تقریباً کامل. اما به گفته جعفر رحمانی نگرانی اصلی در مسیر توسعه استان، اتکای بیش از اندازه اقتصاد یزد به منابع و ورودی‌ها است.

وی توضیح داد: مدل رشد استان عمدتاً مبتنی بر مصرف ورودی‌هایی مانند سنگ‌آهن، گاز، انرژی و خاک‌های صنعتی بوده است. این نوع اقتصادها تا نقطه‌ای رشد می‌کنند، اما پس از آن قفل می‌شوند و ادامه مسیر توسعه نیازمند تغییر ریل است.

رحمانی با مقایسه وضعیت استان با اقتصاد کشور ادامه داد: کشور نیز شرایط مشابهی دارد. بیش از ۱۳ سال است که میانگین رشد اقتصادی ایران حول و حوش صفر بوده و حتی با وجود تزریق منابع عظیم، نتوانسته‌ایم رشد پایداری ایجاد کنیم. افزایش ۳۰ درصدی تولید برق نسبت به مصرف، منجر به ثروت نشده و دلیل اصلی آن کاهش بهره‌وری است. اقتصاد مبتنی بر ورودی دیگر پاسخگو نیست.

وی یکی از مهم‌ترین بخش‌های سند «یزد پایدار» را تغییر ریل اقتصاد استان به سمت خدمات دانست و گفت: در سال ۷۹ حدود ۵۰ درصد اقتصاد یزد بر پایه خدمات بود؛ شامل آموزش، سلامت، ICT، خدمات مالی و بیمه، خدمات پشتیبانی تولید و… اما امروز این سهم به ۳۲ درصد کاهش یافته است؛ یعنی ۱۸ درصد ریزش.

رحمانی تأکید کرد: مسیر توسعه جهان خلاف این جهت است. در آمریکا حدود ۷۷ درصد اقتصاد بر پایه خدمات است، در ژاپن بیش از ۶۵ درصد، در کشورهای توسعه‌یافته، عمده خلق ثروت از بخش خدمات می‌آید. اما در ایران این سهم تنها حدود ۴۲ درصد است و در یزد نیز روندی نزولی داشته‌ایم.

معاون آمار و برنامه‌ریزی سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان گفت: در سند یزد پایدار، تأکید شده که استان باید ریل خود را از اقتصاد مبتنی بر منابع به سمت اقتصاد مبتنی بر خروجی، بهره‌وری و خدمات تغییر دهد. در این میان، گردشگری و حوزه‌های جانبی آن می‌تواند یکی از پیشران‌های مهم باشد.

وی افرود: خدمات برخلاف صنعت، مصرف آب و انرژی کمتری دارد، تاب‌آوری بسیار بالایی دارد، اشتغال آن پایدارتر و مفیدتر است و مهم‌تر از همه می‌تواند به حفظ نخبگان کمک کند. آینده استان، اگر درست برنامه‌ریزی شود، می‌تواند آینده‌ای مبتنی بر خدمات و بسیار جذاب‌تر باشد.

بدون نتیجه‌محوری، توسعه گردشگری و خدمات در یزد محقق نمی‌شود

اصغر نبیل، رئیس کمیسیون گردشگری اتاق بازرگانی یزد با تأکید بر لزوم نتیجه‌محور بودن تصمیم‌گیری‌ها گفت: اگر یاد بگیریم نتیجه‌محور عمل کنیم، یعنی بگوییم این مسیر را رفتیم، خطاها شناسایی شده و اکنون در حال اصلاح هستیم، می‌توانیم به سمت یزد پایدار حرکت کنیم.

وی با اشاره به ضرورت هم‌افزایی میان دولت، بخش خصوصی، سرمایه‌گذاران و مردم افزود: مشکل زمانی ایجاد می‌شود که همه فقط دردها را تکرار کنند اما دنبال درمان نباشند. نتیجه این می‌شود که مدام از ناترازی آب و انرژی و زیرساخت‌ها صحبت کنیم، بدون اینکه راه‌حل مشخصی ارائه شود.

نبیل با بیان اینکه روند جهانی اقتصاد به سمت گسترش خدمات در حرکت است، از نبود مشوق‌های کافی برای هدایت سرمایه‌ها به این حوزه انتقاد کرد و گفت: دولت باید بگوید چه مزیت‌ها و چه مشوق‌هایی برای سرمایه‌گذاری در بخش خدمات ایجاد کرده است. ما می‌بینیم که مثلاً برای پهنه‌های معدنی اردکان ۲۰ سال معافیت مالیاتی در نظر گرفته می‌شود، اما برای احیای بافت تاریخی یزد که ثبت جهانی است و وظیفه دولت حفظ آن محسوب می‌شود هیچ مشوق جدی وجود ندارد.

رئیس کمیسیون گردشگری اتاق بازرگانی یزد با تأکید بر اینکه احیای بافت قدیم یک وظیفه حاکمیتی است، ادامه داد: دولت منابع مالی کافی ندارد؛ بنابراین باید با ایجاد مشوق‌ها زمینه را برای سرمایه‌گذاری بخش خصوصی فراهم کند. این در حالی است که در هر جلسه فقط پرچم ثبت جهانی یزد را بالا می‌بریم، اما هیچ اقدام عملی قابل‌توجهی برای نجات این بخش انجام نشده است.

وی نقش اتاق بازرگانی را در تدوین برنامه‌های مبتنی بر آمار و اطلاعات دقیق مهم دانست و توضیح داد: بسیاری از حرف‌ها بر پایه مطالعه دقیق نیست. مرکز پژوهش‌های اقتصادی اتاق و مجموعه مدیریتی استان باید بر مبنای برنامه‌های یزد نوین و یزد پایدار، بررسی کنند که چه میزان از اهداف محقق شده و کجاها خطا رفته‌ایم.

نبیل با بیان اینکه بسیاری از زیرساخت‌ها مانند پرواز، راه و ریل بیش از گردشگری در خدمت صنعت قرار دارند، تأکید کرد: نباید در هر موضوعی گردشگری را مقصر یا محور بدانیم. سهم گردشگران از پروازهای یزد شاید حتی به ۵ درصد هم نرسد؛ عمده استفاده‌کنندگان مسافران بیزینسی هستند. بنابراین باید میان زیرساخت‌های عمومی و زیرساخت‌های ویژه گردشگری تفاوت قائل شد.

وی در پایان گفت: اگر قرار است به سمت اقتصاد خدمات حرکت کنیم همان‌طور که جهان حرکت کرده باید مشوق‌های لازم تدوین شود. این موضوع تنها با گفت‌وگوهای کارشناسی، طوفان فکری و تدوین نقشه راه عملی ممکن است.

گردشگری یزد دچار ناترازی است و بدون شکل‌گیری زنجیره ارزش نمی‌توان انتظار رونق داشت

اکرم فداکار، مدیرکل ارتباطات و فناوری اطلاعات ودبیر اتاق فکر توسعه استان یزد، با اشاره به چالش‌های ساختاری پیش‌روی توسعه گردشگری در استان، تأکید کرد که بسیاری از مشکلات این حوزه ریشه در مسائل کلان کشور دارد و تا زمانی که برخی گره‌های اصلی باز نشود، جذب سرمایه‌گذار نیز با دشواری روبه‌رو خواهد بود.

وی گفت: بخش خصوصی توانمند است، جهان را دیده و می‌داند چگونه باید سرمایه‌گذاری کند. اما وقتی برخی موانع کلان در کشور حل نشده باقی می‌ماند،‌ طبیعی است که گردشگری هم با محدودیت مواجه شود. مشکل ما فقط سخت‌افزار نیست؛ در حوزه نرم‌افزار گردشگری نیز برنامه‌ریزی و هدایت دقیقی لازم است.

فداکار با اشاره به حجم سرمایه‌گذاری‌های انجام‌شده در سال‌های گذشته گفت: در این حوزه ظرفیت بالقوه زیادی وجود داشته و همین باعث شده سرمایه‌گذاری قابل توجهی در زیرساخت‌ها انجام شود. اما اکنون با ناترازی مواجهیم؛ زیرساخت‌هایی داریم که به دلیل نبود گردشگر کافی یا فقدان جاذبه‌های مکمل، هزینه‌های جاری آنها تأمین نمی‌شود و در یک لوپ منفی قرار گرفته‌اند.

وی با اشاره به کندی روند توسعه گردشگری داخلی افزود: طرح‌هایی برای رونق گردشگری داخلی وجود داشت که می‌توانست اثرگذار باشد، اما کند پیش رفت یا درست اجرا نشد. حتی مشوق‌هایی که می‌توانست برای جذب گردشگر داخلی ارائه شود، به‌صورت محدود اجرا شد.

 دبیر اتاق فکر توسعه استان یزد با تأکید بر ضرورت روشن شدن مسیر سرمایه‌گذاری گفت: باید مشخص کنیم سرمایه‌گذاران گردشگری در چه سمت و سویی باید هدایت شوند. تا زمانی که بخش‌های اصلی اقتصاد از صنعت گرفته تا خدمات پشتیبان به بلوغ نرسند و زنجیره ارزش آنها تکمیل نشود، فاصله ۱۱ تا ۲۰ درصدی ما با استانداردهای جهانی پر نخواهد شد.

وی ادامه داد: در اتاق فکر توسعه استان همواره با این پرسش مواجهیم که به دلیل ضعف در اجرا، آیا اندیشه‌ورزی و برنامه‌ریزی باید متوقف شود؟ پاسخ ما این است که خیر. حتی اگر اجرای برنامه‌ها به دلایل مختلف از جمله تحریم یا مشکلات اقتصادی کند باشد، ما نباید لایه اندیشه‌ورزی را رها کنیم. سیاست‌گذاری و طرح‌ریزی باید ادامه پیدا کند تا مسیر توسعه روشن بماند.

فداکار با اشاره به محدودیت اختیارات دولت در شرایط فعلی تصریح کرد: ابزارهای تشویقی و تنبیهی دولت برای هدایت سرمایه‌گذاری آن‌قدر محدود شده که نمی‌تواند اعمال قدرت گذشته را داشته باشد. نمی‌توان بخش صنعت و معدن را مجبور به ورود به گردشگری کرد؛ سرمایه‌گذار تنها زمانی وارد این بخش می‌شود که منافع و سود آن را ببیند.

وی با بیان اینکه گردشگری یزد مانند دیگر بخش‌های اقتصادی استان دچار ناترازی است، گفت: زیرساخت‌های قابل توجهی ساخته شده، اما به دلیل کاهش گردشگر خارجی و کمبود جاذبه‌های مکمل، امروز با ظرفیت خالی مواجهیم. همان‌طور که در صنعت، زنجیره ارزش اهمیت دارد، در گردشگری نیز باید به کل این زنجیره نگاه کرد.

دبیر اتاق فکر توسعه استان یزد در جمع‌بندی سخنان خود تأکید کرد: پیش از هر تصمیمی باید دید گره اصلی کجاست؛ آیا نیاز به سرمایه‌گذاری در جاذبه‌های مکمل داریم؟ آیا باید در زیرساخت‌های ارتباطی بازنگری شود؟ اگر هدف ما داشتن گردشگر واقعی است، باید تصویر دقیقی از کل زنجیره گردشگری از جاذبه تا خدمات و حمل‌ونقل داشته باشیم. وقتی گردشگر باشد، سرمایه‌گذار نیز هوشمند است و خودش وارد میدان خواهد شد.

گردشگری یزد امروز قابل مقایسه با گذشته نیست

محمدحسن شیشه‌بری، عضو هیات رئیسه اتاق بازرگانی یزد با اشاره به تحول قابل توجه زیرساخت‌های گردشگری استان، گفت: اتاق بازرگانی سال‌ها برنامه‌ای داشت که هر سال در یکی از استان‌ها اجرا می‌شد. زمانی که نوبت یزد رسید و خواستیم میزبان این برنامه باشیم، متوجه شدیم تعداد مهمانان از سراسر کشور بسیار زیاد است، اما هتل کافی برای استقرار آنها وجود ندارد. وضعیت زیرساخت‌های گردشگری به حدی ضعیف بود که امکان میزبانی مناسب فراهم نبود.

شیشه‌بری با اشاره به مشکلات تاریخی صنعت گردشگری استان گفت: روزی که تصمیم گرفته شد برای اسکان مهمانان و مهندسانی که به یزد می‌آیند، یک هتل پنج‌ستاره مدرن با همکاری یک شرکت ژاپنی بسازند، پروژه به‌دلیل مخالفت شهرداری و هزینه‌های سنگین متوقف شد و زمین آن هنوز بلااستفاده مانده است. این اتفاق باعث شد بسیاری از کارخانه‌ها ناچار شوند مهمانسراهای اختصاصی بسازند؛ اقدامی که هم برای خودشان و هم برای توسعه گردشگری استان ضرر و زیان داشت.

وی اضافه کرد: این وضعیت باعث می‌شد مهمانانی که فقط چند ماه یک‌بار به یزد می‌آمدند، یا باید در مهمانسراهای نیمه‌فعال و کم‌کیفیت اقامت می‌کردند یا هزینه‌های اضافی به واحدهای صنعتی تحمیل می‌شد. در حالی که اگر اقامت آنها در هتل‌های استاندارد و پاکیزه صورت می‌گرفت، تجربه دلپذیری از حضور در یزد پیدا می‌کردند.

عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی یزد با قدردانی از اقدامات انجام‌شده طی سال‌های اخیر گفت: خوشبختانه با تلاش‌های فعالان گردشگری، شرایط یزد امروز به‌طور جدی تغییر کرده و زیرساخت‌ها بسیار پیشرفت کرده است. با وجود همه سختی‌ها و مقاومت‌هایی که در مسیر شما وجود داشته، شاهد توسعه چشمگیر خدمات و امکانات گردشگری هستیم.

شیشه‌بری در پایان تأکید کرد: هرچند گاهی ممکن است دولت همراهی کامل نداشته باشد، اما ما راه خود را باز می‌کنیم. همان‌طور که آب مسیرش را پیدا می‌کند و به دریا می‌رسد، توسعه گردشگری یزد نیز باید ادامه داشته باشد. از همه کسانی که در این مسیر تلاش کرده‌اند صمیمانه قدردانی می‌کنم.

یزد ظرفیت‌های کم‌نظیری برای توسعه اقتصاد گردشگری دارد

مرتضی بذر افشان، رئیس جامعه حرفه‌ای مؤسسات آموزشی گردشگری ایران، در نشست اتاق فکر توسعه استان که به میزبانی اتاق بازرگانی یزد برگزار شد، با تشریح وضعیت میراث فرهنگی، گردشگری و تأسیسات مرتبط در این استان، بر ضرورت حرکت کشور به سمت اقتصادهای دانش‌محور و خدمات‌محور به‌ویژه گردشگری تأکید کرد.

وی با اشاره به چالش‌های کشور در حوزه آب، انرژی و سایر بحران‌های محیطی گفت: با توجه به شرایط موجود، ناگزیر هستیم به سمت اقتصادهای خدماتی برویم و گردشگری یکی از مهم‌ترین و رایج‌ترین مسیرها در این حوزه است. خوشبختانه استان یزد در این زمینه از جاذبه‌ها و ظرفیت‌های بسیار قابل توجهی برخوردار است.

بذر افشان با بیان اینکه یزد دارای ۱۱ اثر ثبت جهانی و بیش از ۲۰۱۴ اثر ثبت ملی است، افزود: وجود ۳۴۶۰ هکتار بافت تاریخی، یزد را به یکی از ارزشمندترین مقاصد گردشگری کشور تبدیل کرده است. همچنین تعداد تخت‌های اقامتی استان، شامل هتل‌ها، اقامتگاه‌های سنتی، بوم‌گردی‌ها و سایر واحدها، بیش از ۱۴ هزار تخت است.

به گفته وی، یزد دارای نزدیک به ۹۰ واحد پذیرایی، ۳۶ موزه تخصصی و موضوعی، هشت پارک طبیعت‌گردی، ۲۳ مجتمع گردشگری و حدود ۱۲۰ دفتر خدمات مسافرتی است. بذر افشان همچنین تعداد راهنمایان گردشگری یزد را در حوزه‌های فرهنگی و طبیعت‌گردی رو به افزایش توصیف کرد و گفت: تعداد راهنمایان استان از ۶۰۰ نفر عبور کرده و اکنون نزدیک ۷۰۰ راهنمای تخصصی در یزد فعال هستند.

وی در بخش دیگری از سخنان خود به وضعیت آموزش گردشگری در استان اشاره کرد و گفت: در حال حاضر تقریباً تمامی دانشگاه‌های یزد با برندهای مختلف، رشته گردشگری را ارائه می‌کنند که این موضوع از یک منظر نقطه قوت و از سوی دیگر چالش‌آفرین است. کمیت رشته‌ها و مقاطع تحصیلی قابل توجه است، اما کیفیت آموزش‌ها نیازمند بازنگری در سرفصل‌ها و ترکیب هیئت علمی است.

بذر افشان همچنین از کاهش فعالیت مؤسسات آموزشی زیرمجموعه میراث فرهنگی خبر داد و افزود: اگر پیش از کرونا چهار مؤسسه آموزشی خصوصی در یزد فعال بودند، امروز این تعداد به یک یا دو مؤسسه کاهش یافته است.

رئیس جامعه حرفه‌ای مؤسسات آموزشی گردشگری ایران در جمع‌بندی سخنان خود گفت: مجموعه آمارها نشان می‌دهد که یزد از نظر نرم‌افزاری پتانسیل‌های بسیار خوبی دارد. اگر این ظرفیت‌ها را ساختارمند کنیم و براساس یک برنامه جامع پیش برویم، می‌توانیم شاهد توسعه جدی صنعت گردشگری در استان باشیم.

دیدگاه ها توسط مدیر سایت بسته شده اند.