کتاب سازگاری فعالانه: کنکاشی در اخلاق اقتصادی یزدیها تالیف دکتر ابوالفضل مرشدی و دکتر منوچهر علی نژاد با حمایت اتاق بازرگانی یزد چاپ و منتشر شد.
مجتبی دستمالچیان رئیس اتاق یزد در پیشگفتار این کتاب نوشت:
در حافظه تاریخی ایران، نام یزد با سرسختی در برابر طبیعت و تدبیر در مواجهه با محدودیتها درآمیخته است. فعالان اقتصادی امروز این دیار، خود را وارثان میراثی ناملموس اما قدرتمند میدانند؛ میراثی که میتوان آن را «اخلاق اقتصادی یزدی» نامید و همان سرمایه بنیادینی است که به فعالان اقتصادی امکان داد تا در قلب کویر، کانونی از تجارت و صنعت برپا کنند. پاسخ به این پرسشها که ماهیت این اخلاق چیست، چه عواملی آن را در بستر تاریخ شکل داده و چگونه میتوان این سرمایه گرانبها را برای مواجهه با چالشهای جهان معاصر حفظ و تقویت کرد، نه فقط برای درک گذشته، که برای ترسیم آینده اقتصاد ما حیاتی است.
کتاب «سازگاری فعالانه: کنکاشی در اخلاق اقتصادی یزدیها» پاسخی به این دغدغههای بنیادین است. محور این کتاب، مفهوم کلیدی «سازگاری فعالانه» است که تفاوت ماهوی رویکرد یزدیها را با انفعال و تسلیم، بهخوبی تبیین میکند. این مفهوم بیانگر آن است که جامعه یزد در برابر محدودیتهای شدید محیطی، بهجای پذیرش منفعلانه، همواره راهحلهایی خلاقانه و کنشگرانه برگزیده است؛ یک استراتژی هوشمندانه برای تبدیل تهدید به فرصت. قنات، نهتنها یک شاهکار مهندسی، که نماد تمامعیار مدیریت مشارکتی منابع و آیندهنگری است. صنایعی چون نساجی با اتکای حداقلی به منابع محلی، معماری همزیست با اقلیم برای بهینهسازی مصرف انرژی، و فرهنگ قناعت که بهرهوری را به یک ارزش بدل کرده، همگی مصادیق روشنی از این خرد کویری هستند که در این کتاب واکاوی شدهاند.
درک این منطق برای امروز ما اهمیتی دوچندان دارد. در دنیایی که با بحران منابع، تغییرات اقلیمی و رقابت فشرده اقتصادی روبروست، «سازگاری فعالانه» دیگر یک ویژگی منطقهای نیست، بلکه یک ضرورت جهانی است.
یکی از موضوعات این کتاب کالبدشکافی عواملی است که این اخلاق اقتصادی را پدید آوردهاند. این منش اقتصادی، محصول تصادف نیست، بلکه برآیند مجموعهای از عوامل پیچیده است: از یک سو، شرایط اقلیمی، موقعیت خاص جغرافیایی و مصونیت نسبی از تلاطمهای سیاسی، و از سوی دیگر، حضور حاکمان محلی کاردان، استمرار نهادهای مدنی ریشهداری چون وقف، و فضای همزیستی مسالمتآمیز میان پیروان ادیان مختلف. برای برنامهریزان و سیاستگذاران، شناخت این شبکه درهمتنیده از عوامل، یک الزام است، چرا که هرگونه سیاستگذاری برای توسعه پایدار یزد، بدون درک این ریشههای عمیق، ناقص و ناکارآمد خواهد بود.
تحلیل تطبیقی نسلهای گوناگون تجار و صنعتگران در این کتاب، از جمله مطالعه موردی خاندان برخوردار، یک درسنامه مدیریتی برای کارآفرینان امروز است. این تحلیل، سازوکار «فکر ترکیبگر» یزدی را آشکار میسازد که توانست میان اصول تجارت سنتی مبتنی بر اعتماد و الزامات صنعت مدرن مبتنی بر فناوری، پلی استوار برقرار کند. این همان رسالت نسل نوین کارآفرینان ماست: وفاداری به اصالتها در عین نوآوری و رقابتپذیری در مقیاس جهانی.
ما در اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی یزد، عمیقاً بر این باوریم که رسالت ما در کنار تسهیل و ترویج امور اقتصادی، پاسداری و تقویت همین زیربنای فرهنگی و اخلاقی است که مزیت رقابتی پایدار یزد را تشکیل میدهد. این کتاب، با ارائه شواهد متقن، بر این نگاه راهبردی صحه میگذارد که سرمایهگذاری بر فرهنگ کار، اعتماد و مسئولیتپذیری اجتماعی، بازدهی بلندمدت و پایدارتری نسبت به هر سرمایهگذاری دیگری دارد. امید است این اثر ارزشمند، سنگ بنای گفتمانهایی نوین و سیاستگذاریهایی هوشمندانهتر در راستای توسعه همهجانبه و پایدار یزد قرار گیرد.
