ستاد بهره‌وری آب کشاورزی به‌منظور بررسی راهکارهای افزایش بهره‌وری آب و بررسی ایعاد اجرایی بازار آب در حوزه بخش کشاورزی تشکیل جلسه داد.
به گزارش روابط‌عمومی اتاق بازرگانی یزد این جلسه با محوریت بررسی راه‌های افزایش بهره‌وری، صرفه‌جویی و مباحث مربوط به بازار آب به میزبانی سازمان جهاد کشاورزی استان یزد برگزار شد.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان یزد ضمن اشاره به نگرانی‌ها در خصوص بازار آب تأکید کرد: باید بازخوانی دوباره‌ای از دستورالعمل داشته باشیم و به‌صورت تخصصی پیشنهادات، دغدغه‌ها و نظرات کشاورزان و همچنین کارشناسان آب منطقه‌ای را در نظر بگیریم. در واقع باید متعادل‌سازی صورت بگیرد و مسیر را نبندیم.
محمدعلی حاتمی زاده همچنین به گردش آب بین کشاورزی و صنعت اشاره کرد و گفت: تغییر کاربری آب بسیار محدود است و به‌گونه‌ای است که اگر آبی در محدوده شهری است و اراضی تحت شرب ندارد با درصد کمی از آن برای صنعت موافقت می‌کنیم و در صورتی به صنعت اختصاص می‌یابد که مگافارم ایجاد کرده و برای تولید گوشت و سرمایه‌گذاری در دام مولد و پر تولید به کار ببرد. این به معنای ارزش دادن به آب غیرمتعارف است و بهره‌وری آن را نیز افزایش داده‌ایم. در واقع 5 درصد آب در اختیار 50 درصد تولید قرار گرفته است. در شهرستان بافق نیز این آب برای پرورش ماهی تیلاپیا معامله شده است.
گلسا صالحی مسئول امور کارگروه‌های اتاق بازرگانی یزد با اشاره به برگزاری کارگروه آب در خردادماه گفت: در این کارگروه 43 نفر کارشناس از نهادهای مختلف و فعالان بخش خصوصی و دانشگاه در خصوص راهکارهای بهره‌وری بحث و گفتگو کردند.
صالحی ادامه داد: موضوعات مطرح شده در این کارگروه شامل مواردی از جمله ملموس نبودن مصرف آب، بحث عدم شفافیت و اعتماد به حاکمیت، بهره‌کشی بیشتر از منابع طبیعی و بحث توسعه ناپایدار بود. همچنین تحت‌الشعاع قرارگرفتن امنیت آبی به‌خاطر امنیت غذایی، تأکید بر بحث بهره‌وری آب و کم آب بودن ایران، تأکید بر نحوه سنتی و پایدار مدیریت آب که نیاز به بازنگری دارد و کنترل برداشت با استفاده از فناوری نوین، تدوین استانداردهای بومی و تدوین دستورالعمل ملی بازار آب کشور و تکمیل سند بهره‌وری آب از دیگر مسائل مطرح شده در این کارگروه بود.
وی تصریح کرد: اتاق بازرگانی یزد فعالیت ترویجی در این راستا را انجام خواهد داد؛ ولی برای اجرایی‌کردن آن به همراهی جهاد کشاورزی نیاز است.
معاون برنامه‌ریزی و امور اقتصادی سازمان جهاد کشاورزی یزد در این جلسه گفت: بحث آب در استان یزد بسیار مهم است؛ اما در حوزه آب مباحثی مطرح شده که علمی نبوده است و امروز داریم نتایج آن را می‌بینیم. امروز وقتی درجه حرارت بالای 50 درجه و تغییر اقیلم ناشی از تولید گاز دی اکسید کربن را داریم به این نکته می رسیم که زندگی فقط اشتغال و درآمد نبوده است. ما در استان یزد با شعار اینکه بخش کشاورزی بالاترین مصرف کننده آب است، راه را اشتباه رفته ایم. باید توجه داشت در بخش کشاورزی با یک موجود زنده سر و کار داریم و بدون آب نمی توان کشاورزی کرد عباس حاجی حسینی با اشاره به اینکه بهره وری جزء سیاست های جهاد کشاورزی استان و وزارت و حتی اتاق بازرگانی هست افزود: در کشورهای پیشرفته و کشورهایی با اقلیمی مانند اقیلم ما از جمله اسپانیا، 70 درصد کل آب کشور در بخش کشاورزی است. مصرف آب بخش کشاورزی در حال حاضر 80 درصد است و می توانیم به 70 درصد برسیم.
وی ادامه داد: یزد بهره ور ترین استان در حوزه آب کشاورزی است با این عدد و رقم آبی که در اختیار ما هست با شرایط نامطلوب آب و خاک در بهره ورترین حالت ممکن هستیم. الگوی کشتی که کشور به دنبال آن است از سال 95 در یزد اجرایی شده است.
حاجی حسینی تأکید کرد: بهره‌وری انتها ندارد؛ ولی توقع ما این است در بحث آب در استان به‌گونه‌ای رفتار نشود که عموم تصور کنند آب در بخش کشاورزی یزد هدر می‌رود.
کشاورزی باغی، حرکت به سمت بهره‌وری است
رئیس بخش تحقیقات آبیاری و فیزیک خاک مرکز ملی تحقیقات شوری با اشاره به اینکه یزد جزء سه استان اول کشور از لحاظ شوری آب است گفت: موضوعی که در سند بهره‌وری آب باید مدنظر قرار بگیرد اسنادی است که وزارت نیرو ابلاغ کرده است اسنادی مانند تعادل بخشی به آب‌های زیرزمینی را داریم و فراموش نکنیم در وزارت جهاد کشاورزی، سند دانش‌بنیان امنیت غذایی را داریم و مکلف به اجرایی‌کردن سند هستیم.
محمدحسن رحیمیان ادامه داد: در خصوص کیفیت آب تقسیم‌بندی‌های مختلفی برای کیفیت آب داریم. در بخش کشاورزی تفسیر متفاوتی برای کیفیت داریم. زیرا آب با یک کیفیتی برای یک محصول متعارف و برای محصول دیگر نامتعارف است. به‌عنوان‌مثال پسته به‌عنوان کشت غالب استان تحمل شوری بالایی دارد؛ ولی در کنار کیفیت آب کمیت هم مدنظر هست؛ یعنی باید بتوانیم فاکتور آب شوری را تأمین کنیم. بحث بعدی بهره‌وری اقتصادی هست. شرایط ایجاب می‌کند فاکتورهای متعددی را در نظر بگیریم و تفسیر کنیم.
معاون پژوهش و فناوری مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی یزد نیز گفت: سطوح قابل‌کشت استان 170 هزار هکتار است 130 هزار هکتار کشت می شود و 92 هزار هکتار باغی که 60 هزار هکتار آن به کشت پسته اختصاص دارد. همواره بحث مصرف آب است اما سوال اینجاست با چه کیفیت آبی داریم کشاورزی را حفظ می کنیم؟ ما باید شرایط خاص کشاورزی استان را در نظر بگیریم.
محمدرضا وظیفه‌شناس ادامه داد: وقتی کشاورزی استان به سمت کشت باغی می‌رود؛ یعنی به دنبال بهره‌وری آب بوده است. علاوه بر کمبود بارش، استان یزد تبخیر بالایی نیز دارد و در مقابل این شرایط، کشاورزان یزدی سالم‌ترین محصولات را تولید می‌کنند. اگر قرار است هر برنامه‌ای برای سیاست‌های آبی اجرا شود باید نیم‌نگاهی به حفظ بقا عزیزانی که در بخش کشاورزی هستند داشته باشیم. باید تبعات تعطیل‌شدن کشاورزی استان را در نظر گرفت.
وظیفه‌شناس تصریح کرد: در بحث باید به کیفیت آب نیز توجه کرد و در مقابل باید دید چه خروجی و عملکردی به‌خصوص از نگاه اقتصادی دارد.
معاون برنامه‌ریزی شرکت آب منطقه‌ای یزد نیز گفت: در بخش کشاورزی نگاه شرکت سهامی آب منطقه‌ای یزد بدین‌گونه است که کشاورزی محور توسعه است و اهمیت دارد؛ اما هشدارهای ما صرفاً برای حفظ وضعیت موجود باتوجه‌به شرایط آب‌های زیرزمینی استان است. ولی باور داریم که تحت زیر کشت استان بهره‌وری خوبی دارد.
محمد راسترو به بازار آب هم اشاره کرد و افزود: بازار آب یزد از جمله پایلوت‌های دشت یزد اردکان بر اساس طرح وزارت نیرو بوده است. ما با مشاوران جلسات تخصصی مکرری داشته و به شیوه‌نامه خوبی رسیدیم و در نهایت بازار آب از پایان سال گذشته شکل‌گرفته است.
وی ادامه داد: در این بازار سامانه‌ای طراحی شده که متقاضیان می‌توانند میزان آب قابل‌واگذاری که 10 درصد میزان پروانه بهره برداری است. متقاضی درخواست را ثبت می کند و کارگزاران با توجه به دسترسی ها موضوع را بررسی کرده و بعد از طی مراحل با قیمت پیشنهادی برای فروش هماهنگی می شود و تبادل صورت می گیرد. البته این شرایط اولیه است و قطعا باید فعالیت بازار آب مدام رصد شود.
در مدیریت اجتماعی آب، همه بهره‌برداران باید درگیر شوند
عباس فقیه خراسانی مدیر کارگزاری بازار آب یزد در این جلسه به بررسی وضعیت بازار آب پرداخت و گفت: شورای‌عالی آب در سال ۱۳۸۴ با معرفی ۱۲ پروژه با عنوان طرح تعادل بخشی، تغذیه مصنوعی و پخش سیلاب کوشید تا از افت آبخوان‌ها جلوگیری کند با دو رویکرد اصلی افزایش تغذیه آبخوان‌ها و کنترل و کاهش حجم برداشت‌ها این ۱۲ پروژه می‌کوشید در طی ۴ برنامه توسعه چهارم تا هفتم آبخوان دشت‌های کشور به تعادل برسد.
فقیه خراسانی ادامه داد: در مدیریت اجتماعی آب، همه بهره‌برداران باید درگیر آن شوند. یکی از راهکارها بازار آب است که در دنیا موفق بوده است از جمله کشوری مانند اسپانیا که کشاورزی در آن نیز هوشمند است و بهره‌وری بالایی دارد.
وی ضمن بررسی تجربه بازار آب در ایران گفت: محدودیت بازار آب در دشت‌های ایران هیچ‌وقت دستورالعملی نبوده است هر جا مردمی جلو رفته موفق بوده است. علی‌رغم منع قانونی مبادله غیررسمی آب اغلب متقاضیان آب این عامل را بازدارنده نمی‌دانند؛ بلکه عدم وجود دستورالعمل‌های اجرایی و نظارت بر فروشندگان آب را عامل اصلی بی‌ثباتی بازار آب قلمداد کرده‌اند. به اعتقاد آنان مبادلات آبی ضمانت اجرایی و قانونی ندارد و فروش آب با ریسک همراه است.
فقیه خراسانی با اشاره به اینکه از سال 1400 بازار آب یزد به عنوان یکی از سه پایلوت اجرای پروژه بازار آب در کشور انتخاب شد به توضیح برداشت آب در دشت یزد اردکان پرداخت و بخش های مصرف کننده کشاورزی و صنعت را مقایسه کرد.
وی همچنین امکانات منحصربه‌فرد بازار آب یزد را امکان جابه‌جایی آب از هر چاه در دشت یزد اردکان به چاه دیگر، انتقال قانونی و موقت آب بدون پرداخت هزینه‌های اضافی حمل‌ونقل، واگذاری موقت آب با ضمانت بازگشت میزان آب واگذار شده در ابتدای سال آبی بعد، مشارکت بخش خصوصی برای سرمایه‌گذاری در زمینه بهره‌وری آب، امکان خرید آب از چندین محل و جبران کمبود آب، ارائه مشاوره فنی بهره‌وری آب به بهره‌برداران متقاضی و… برشمرد.
جعفری فعال بخش کشاورزی نیز در این جلسه گفت: مهم‌ترین چیزی که در استان یزد حرف اول را می‌زند پوشش گیاهی است و ما با جلسات غیرکارشناسی داریم پوشش گیاهی را از بین می‌بریم. تصمیماتی گرفته می‌شود که ضد بخش کشاورزی است و تبعات آن چند سال آینده مشخص می‌شود.
وی تأکید کرد: کشاورزان مخالف خروج آب از بخش کشاورزی و رفتن به سمت صنعت هستند، اگر ما سرمایه‌گذارانی داریم که می‌تواند از آب استفاده بهینه کنند بیایند در کنار بخش کشاورزی قرار بگیرند. کشاورزی در استان یزد به سمت کشت گلخانه‌ای رفته و این یعنی کمترین مصرف آب با بیشترین بهره‌وری. ما در یک استان کم آب دومین تولیدکننده محصولات گلخانه‌ای هستیم و این افتخار است.
بخش کشاورزی دغدغه‌هایش را عنوان کند
ناصر پارسائیان رئیس هیئت‌مدیره خبرگان کشاورزی نیز در خصوص بازار آب گفت: در بازار آب باید هم شرایط کشاورزی هم شرب و هم صنعت در نظر گرفت. بحث بازار آب این نیست که آب از کشاورزی به صنعت برود؛ بلکه به این منظور است که یک‌سری چاه‌هایی که مورداستفاده صحیح نیست شناسایی شود. گلخانه‌های ما بهره‌وری دارند؛ ولی برخی کشاورزان هم هستند که بهره‌وری ندارند و این‌ها را باید از هم تمایز بدهیم.
وی ادامه داد: از سوی دیگر بحث دامداران نیز مطرح است که باید با تانکر آب بی‌کیفیت و با قیمت بالا بخرد درصورتی‌که می‌توان دستورالعملی تهیه کرد که بازار آب به دامدار نیز کمک کند. قطعاً موضوع استفاده آب کشاورزی در بخش کشاورزی است و نه صنعت به صورتی که حتی آب مازاد صنعت هم می‌تواند در کشاورزی استفاده شود.
رئیس مرکز بین‌المللی قنات و سازه‌های تاریخی آبی نیز گفت: به نظر می‌رسد دستورالعمل بازار آب یزد به‌درستی خوانده نشده است؛ زیرا همه نگرانی‌هایی که مطرح شد، در دستورالعمل شفاف شده است. در مرداد 1400 وزارت نیرو الزام کرد که دست یزد اردکان پایلوت است و باید بازار آب شروع به کار کند؛ ولی با مسئولیت خودمان آن را به تعویق انداختین زیرا هنوز طرح نپخته بود و نمی خواستیم آسیبی به کشاورزی برسد. در نتیجه جلسات متعددی با جهاد کشاورزی برگزار و موضوع در کارگروه ها بررسی شده است حتی موضوعاتی مانند نذر آب و تخصیص آب از کشاورزی به کشاورزی برای یزد مطرح و مجوز آن گرفته شده است.
محمدمهدی جوادیان زاده افزود: بازار آب ابزاری است برای انعطاف‌پذیری و مدیریت بهتر. برای بخش کشاورزی گردش 50 درصد در نظر گرفته شده است، 10 درصد هم می تواند به صنعت جدید برود البته صنعتی که دارای تنش آبی است در حال حاضر 1 و نیم میلیون مترمکعب دربازار غیر رسمی آب مبادله و در واقع از بخش کشاورزی خارج می شود این اتفاق دارد رخ می دهد ولی پولش به جیب تانکری می رود. سلطانک هایی شکل گرفته که قیمت آب را نیز تعیین می کنند.
جوادیان زاده تصریح کرد: باید فعالانه با این موضوع برخورد کنیم ممکن همچنان بخشی‌هایی از این دستورالعمل مشکل داشته باشد، بهترین کار این است که در این مرحله دستورالعمل بررسی و مطالعه شود و بخش کشاورزی دغدغه‌هایش را عنوان کند.
اخبار مرتبط
دیدگاه ها توسط مدیر سایت بسته شده اند.