کارگروه تخصصی سیاست بهره‌وری آب و جهش تولید از سری کارگروه‌های سه‌گانه همایش بسیج تجار و فعالان اقتصادی با حضور کارشناسان برگزار شد.
به گزارش روابط‌عمومی اتاق بازرگانی یزد، مدیر مرکز بین‌المللی قنات و سازه‌های تاریخی به تفاوت‌های تأمین، نگهداشت و مصرف آب درگذشته و امروز پرداخت و گفت: پس از یک دوره کوتاه صنعتی و شتاب‌زده انسان دریافت که ادامه جهان با این رویکرد صنعتی منفعت‌طلبانه امکان‌پذیر نیست، انسان به توسعه صنعت غره شده بود و دریافت باید رویه خود را تغییر دهد.
محمدمهدی جوادیان زاده گفت: متأسفانه در زمان بحران‌های طبیعی و اقلیمی منابع آبی را از دست می‌دهیم، آبی که نازل می‌شود موردنیاز مردم، صنعت و تأمین آب کشاورزی است و باید محیط‌زیست را هم در کنار آن در نظر بگیرم.
جوادیان‌زاده گفت: در زمانه بازاندیشی زندگی می‌کنیم، باید به گذشته نگاه دقیق‌تر و تازه‌تری داشته باشیم، گذشته سازگاری با آب را در مقیاس کوچک‌تر و ملایم‌تر داشتند و همچنان این سازگاری با منابع را می‌توانیم در جوامع محلی ببینیم.
وی روند پیشرفت و انقلاب هیدرولیکی را برابر با تأمین آب دانست و افزود: پروژه‌های خاصی و مهم تأمین آب به این شیوه همان قنات و اکنون ابرپروژه‌های انتقال آب هستند که وابسته به هیدرولیک و با هدف تأمین آب در حال اجرا هستند.
جوادیان زاده افزود: در عصر جدید به نوسازی بازاندیشانه باید توجه بیشتر، صورت بگیرد، خوشبختانه مسیر مدرنیته صنعتی که با شیب تندی در حال افزایش میزان مصرف انرژی بود اکنون روند کاهشی یافته است.
مدیر مرکز بین‌المللی قنات و سازه‌های تاریخی با اشاره به موضوعات فراموش شده کارایی و اثربخشی فعالیت‌ها گفت: باید در جهت بهره‌وری در آب، کار درست را درست انجام دهیم، این دو بال برای بهره‌وری نیاز هستند. تنها تعریف یک کار درست منجر به بهره‌وری نمی‌شود؛ بلکه باید کارسازی درست انجام شود.
جوادیان زاده با بیان اینکه حاصل‌ضرب اثربخشی و کارایی منجر به بهره‌وری خواهد شد گفت: بهره‌وری نیاز شدید جامعه بود و لازم است برای ارتقا اثربخشی در بهره‌وری سواد آبی جامعه و مصرف‌کننده را ارتقا دهیم؛ لذا درک، شناخت، تفسیر، آفرینش و خلاقیت، برقراری ارتباط درست و.. در کنار هم می‌تواند بهره‌وری را محقق کند.
وی به مدل‌های گوناگون مدیریت مصرف آب و کنترل زمان مصرف منابع آبی اشاره کرد و گفت: حتی درگذشته مردم به فرایند تأمین آب از مبدأ تا مقصد نظارت داشتند و وقتی حجم آب کم و یا زیاد می‌شد با چشم مشاهده می‌کردند اما مردم اکنون حس چندانی به خشکسالی ندارند، شفافیت آبی نیست، عدم وجود این موارد شرایط کنونی را به وجود آورده است.
مدیر مرکز بین‌المللی قنات و سازه‌های تاریخی تصریح کرد: اثربخشی در گذشته تا حد زیادی به دلیل نظاره‌گر بودن مردم بر فعالیت‌ها و تقسیمات آبی بوده است.
جوادیان در پایان گفت: گذشته درخشانی در مدیرت منابع آب، بوده است ما نیز باید رویکرد آشتی‌جویانه بین محیط‌زیست و مردم برقرار کنیم.
بهره‌وری حلقه مفقوده اقتصاد کشور
عبادی، دبیرکل توسعه نظام‌های فنی، بهره‌برداری و دیسپاچینگ برقابی شرکت مدیریت منابع آب ایران، در کارگاه بهره‌وری آب و جهش تولید، بهره‌وری را حلقه مفقوده اقتصاد کشور و دیگر بخش‌های نظام عنوان کرد و اظهار داشت: امنیت آبی در تأمین امنیت غذایی و توسعه اقتصادی و رشد صنایع ارتباط مستقیم دارد، توسعه کشور با تمرکز به منابع آبی قابل‌تحقق است.
وی با بیان اینکه در بدترین شرایط وابستگی به منابع آبی زیرزمینی قرار داریم گفت: وابستگی کشور ما به آب‌های زیر زمینی بیش از ۵۵ درصد است و در سال‌های خشک به بالای ۶۰ درصد می‌رسد.
دبیرکل توسعه نظام‌های فنی، بهره‌برداری و دیسپاچینگ برقابی شرکت مدیریت منابع آب ایران افزود: در بخش بهره‌وری آب، مکانیزم تاریخی برای بهره‌برداری از آب وجود داشته است؛ اما اکنون پمپ‌های آبی بدون حساب و کتاب آب‌ها را برداشت می‌کنند.
عبادی تأکید کرد: ایران رتبه پنجم کشور را در وابستگی و مصرف آب زیرزمینی دارد، این وابستگی در صورت عدم کنترل شرایط آبی از لحاظ تأمین مواد غذایی و کشاورزی مشکلات جدی را در برخواهد داشت.
وی ادامه داد: یکی از راهبردهای اصلی برای آینده کشور افزایش جمعیت و جوانی جمعیت است، بالای ۹۰ میلیون نفر جمعیت مستقر در ایران داریم که نسبت به گذشته، الگوی مصرف، تغذیه، سبک زندگی و … آن‌ها تغییر کرده است.
دبیرکل توسعه نظام‌های فنی، بهره‌برداری و دیسپاچینگ برقابی شرکت مدیریت منابع آب ایران تصریح کرد: در بحث تولیدات کشاورزی کشور ما از میزان تولید زیر ۴۰ میلیون تن به بالای ۱۱۵ میلیون تن محول کشاورزی رسیده است، لذا تعداد چاه‌های کشاورزی ما ۸ برابر شده است و از ۴۶ هزار حلقه چاه در قدیم به یک میلیون چاه در کشور رسیدیم.
عبادی تأکید کرد: همچنین در کنار مصرف بی‌رویه آب و منابع زیرزمینی، تغییر اقلیم و متوسط بارش‌ها نشان می‌دهد که متوسط بارندگی از ۲۶۱ میلی‌متر به کمتر از ۲۳۰ میلی‌متر رسیده است و اکنون در ۳۶۰ نقطه کشور شاهد فرونشست‌های فراوان هستیم، فرونشست‌هایی که غیرقابل‌جبران و ناشی از بهره‌برداری بی‌رویه از منابع آبی زیرزمینی است.
وی در ادامه به قانون توزیع عادلانه اشاره کرد و خاطرنشان کرد: متأسفانه قوانین وضع شده برای آب‌های زیرزمینی تاکنون از روند افزایش کسری مخزن آبخوانها جلوگیری نکرده است.
عبادی گفت: در سال ۹۳ نیز طرح احیا و تعادل بخشی منابع آبی ارائه شد و چند سالی زحمات فراوانی کشیده شده و ترسالی نیز اتفاق افتاد؛ لذا تنها یک بازه کوتاهی وضعیت کسری تجمیعی مخازن آبی یک مقدار رشد داشت؛ اما مجدد روند نزولی یافت.
عبادی تصریح کرد: امنیت منابع آبی و غذایی کشور در خطر است و در حال حاضر ۱۵ میلیارد مکعب اضافه برداشت از آبخوانها داریم، لذا اکنون شاهد تشکیل شورای امنیت ملی کشور بابت کمبود حامل‌های انرژی آب و برق هستیم.
وی با تأکید بر لزوم هوشمندسازی مصرف انرژی در بخش آب و برق گفت: ایجاد سامانه پایش ارتباط در هماهنگی مصارف شبکه‌های بسیار در سنجش درستی مصرف‌ها مؤثر است، هوشمندسازی شبکه مصرف در نظر دارد با کنترل روند مصرف انرژی مواردی که مصرف آب بالاتر از ۱.۷ سهمیه موردنظر باشد قطعی آب و برق را در برداشته باشد.
دبیرکل توسعه نظام‌های فنی، بهره‌برداری و دیسپاچینگ برقابی شرکت مدیریت منابع آب ایران در پایان افزود: طرح‌های ارائه شد جهت بهره‌وری آب، از جمله سامانه پایش سبب اصلاح و به‌روزرسانی اطلاعات مشترکین چاه‌های کشاورزی، پایش هوشمند انرژی مصرفی چاه‌های کشاورزی، زمینه‌سازی برای اجرای الگوی کشت، حفاظت از منابع آبی زیرزمینی و جلوگیری از اضافه برداشت‌ها، تسهیل در اجرای سایر طرح‌های مدیریتی مرتبط با آب‌های زیرزمینی و … خواهد شد.
غلام‌رضا حسن‌پور، رئیس بسیج تجار و فعالان اقتصادی کشور، در کارگروه بهره‌وری آب و جهش تولید اظهار کرد: در هر استان مجمع بسیج شکل‌گرفته است و دو موضوع مهم آب و جمعیت که از جمله معضلات و چالش‌های اساسی در شرایط کنونی هستند است در دستور کار مجمع‌های بسیج استان‌ها قرار دارد.
وی با تأکید بر هم‌افزایی بیشتر بین مجموعه‌های کارساز ادامه داد: بخش‌های بسيج مهندسی کشاورزی و بسیج عمران و دیگر کارگروه‌هایی که در بسیج تشکیل شده است در تمام استان‌ها مستقر هستند که باید اعضای همایش در ادامه مباحث و راهکارهای خود را از این بخش‌ها پیگیری جدی کنند.
چالش آبی کشور و امنیت تأمین مواد غذایی
عباس کشاورز، معاون پژوهشی مرکز ملی مطالعات اتاق ایران، در کارگروه بهره‌وری آب و جهش تولید در خصوص فرصت اندک برای اجرای اقدامات مؤثر در مواجهه با ابر چالش آب و ارتقای بهره‌وری آب کشاورزی گفت و اظهار کرد: از نظر بنده این چالش همچنان قابل‌حل است.
وی با اشاره به کاهش ۵۴/۷ درصدی رواناب‌ها در نیمه اول دهه ۹۰ نسبت به نیمه اول دهه ۵۰ گفت: متناظر با این امر کاهش ۲۰ درصدی بارش‌ها را در طی سالیان اخیر شاهد هستیم.
کشاورز بیان کرد: همچنین تا دهه ۷۰ نزولات آسمانی ۹۶ میلیارد مترمکعب آب در رودخانه‌های جاری می‌کرد اما سدها برای گرفتن این آب‌ها ساخته شدند و این عدد در دهه ۹۰ به کمتر از ۴۸ میلیارد رسید.
وی گفت: پیش‌ازاین در کشور ۱۳ رودخانه دائمی وجود داشت، درحالی‌که سه سال قبل، رودخانه کارون بزرگ‌ترین و مهم‌ترین رودخانه ایران نیز خشک شد. امیدواریم مجموعه‌ها بر اساس برنامه هفتم عمل کنند و محکم پای اسناد بالادستی و نقشه راهبردی طراحی شده بایستند.
معاون پژوهشی مرکز ملی مطالعات اتاق ایران با اشاره به ابر چالش آبی در کشور و امنیت تأمین مواد غذایی گفت: در حال حاضر ۱۸ میلیارد دلار واردات داریم، ۵ تا ۶ میلیارد دلار صادرات دارد و عملاً ۱۲ میلیارد منفی در امر تولید هستیم و کل ارزش تولیدات کشور نیز رقمی در حدود ۴۰ میلیارد دلار به قیمت جهانی است.
کشاورز با بیان اینکه تا سال ۶۰ هیچ گونه کسری اضافه برداشت از منابع آبی نداشتیم بیان کرد: همواره این روند متعادل بوده است، اما به گفته برخی از کارشناسان، اکنون ۱۵۵ میلیارد اضافه برداشت از حق‌آبه‌های که اجازه برداشت نبوده است برداشت شده و اکنون شاهد فرونشت‌ها و تهدیدات زیربنایی آن هستیم.
وی به روند تغییرات منابع آب زیرزمینی در دشت‌های بحرانی پرداخت و افزود: در برخی گزارشات به وجود ۴۱۰ دشت بحرانی اشاره می‌شود در حالی که رقم صحیح نیست زیرا بسیاری از دشت‌ها آب زیرزمینی یا آب قابل توجه به عنوان منابع زیرزمینی ندارند، در حال حاضر بیشترین تعداد دشت‌های ممنوعه در استان‌های فارس، کرمان و خراسان رضوی هستند.
معاون پژوهشی مرکز ملی مطالعات اتاق ایران خاطرنشان کرد: در امر زیست محیطی مسئولان محیط زیست باید محکم از وزارت نیرو مطالبه می‌کردند، بدهکار حق آبه سرزمینی هستیم که آب آیندگان را اضافه برداشت کردیم در حالی که اجازه برداشت از آن را نداشتیم.
کشاورز بیان کرد: با فرض ادامه‌دار بودن روند فعلی برداشت آب از منابع آب زیرزمینی ۱۱۸ آبخوان کشور تا سال ۱۴۴۰ از بین خواهد رفت، به معنای دیگر ازبین‌رفتن تأمین آب شرب ۱۸ میلیون نفر و ازدست‌رفتن ۱.۳ میلیون شغل را در برخواهد داشت.
معاون پژوهشی مرکز ملی مطالعات اتاق ایران در خصوص حجم منابع آبی در کشور گفت: تا دهه ۸۰ در کشور در حدود ۱۲۵ میلیارد مترمکعب آب داشتیم که اکنون این میزان به ۱۰۳ میلیارد مترمکعب رسیده است. از همین مقدار ۱۰۰ میلیارد مترمکعب باقی‌مانده ۲۷ میلیارد آن حق ما نیست؛ زیرا پیش‌تر این مقدار را اضافه برداشت کردیم.
کشاورز با بیان اینکه بعد از بحران آب کشور با دو چالش اشتغال و معیشت مواجه است گفت: معیشت نیز با فعالیت اقتصادی محقق می‌شود، در حالی که تولیدات کشاورزی ما ۴۰ میلیارد دلار ارزش صادراتی دارد و در بهترین حالت به ۶۰ میلیارد دلار خواهد رسید که این مقدار برای مردم کشور ثروت محسوب نمی‌شود.
وی با اشاره به اینکه دولت چشم‌اندازی رسیدن به رشد هشت درصدی داشت گفت: باید به بخش صنعت و خدمات توجه بیشتری داشته باشیم، این امر نیازمند تزریق آب به صنعت است، تز نظر بنده شرب و صنعت مصرف کننده آب نیستند بلکه آلوده کننده آب هستند.
معاون پژوهشی مرکز ملی مطالعات اتاق ایران باید با بازچرخانی چندین باره آب در صنایع و کارخانجات، برای مدیریت بهینه آب در کارخانه‌ها چاره‌اندیشی کرد، برای فضای سبز منازل نیز از آب تصفیه شده استفاده شود.
کشاورز به سخنان مقام معظم رهبری در حضور فعالان اقتصادی در خصوص ناترازی در انرژی و آب اشاره کرد و گفت: باید به تراز منطقی برسیم و با سهم خودمان از منابع آبی به صورت بهینه کار کنیم.
وی به طرح احیا و تعادل بخشی آب بر اساس قانون برنامه ششم توسعه و تفاهم‌نامه سند بهره‌وری آب کشاورزی اشاره کرد و ادامه داد: ارتقای امنیت غذایی، بهبود وضعیت اقتصادی بهره‌برداران و فعالان بخش کشاورزی از طریق توسعه کشاورزی پایدار در کشور امر ضروری و مهم است، این اهداف و چشم‌اندازها باتکیه‌بر افزایش بهره‌وری در منابع، توجه به امر تولید و توجه ویژه به بهره‌وری آب محقق می‌شود.
معاون پژوهشی مرکز ملی مطالعات اتاق ایران تصریح کرد: مأموریت اصلی ما در این رخدادها و بر اساس تفاهم‌نامه‌های منعقد شده ارتقای بهره‌وری آب کشاورزی با مشارکت بخش‌های خصوصی، تعاونی، دولتی، سازمان‌های مردم‌نهاد و … باتکیه‌بر استفاده از فناوری‌های نوین، رعایت راهبردهای اجرایی، برنامه‌ها و اقدامات اساسی مندرج در تفاهم‌نامه‌ها است.
در این کارگروه، به بهره‌وری آب و جهش تولید در بخش کشاورزی و صنعت، طرح هوشمندسازی کنترل مصرف آب و برق، کنترل مصرف انرژی، وضعیت وخیم منابع آبی کشور، سند بهره‌وری بخش کشاورزی که لازم است در ظرف مدت ده‌ساله باید اجرا شود و اجرای آن نوید خوبی برای فعالان اقتصادی است بحث و تبادل نظر شد.
اخبار مرتبط
دیدگاه ها توسط مدیر سایت بسته شده اند.