۱. پیشزمینه تاریخی (راه ابریشم)
روابط تجاری سه کشور ایران، چین و افغانستان سابقهای بسیار کهن دارد و ریشهٔ آن به دوران باستان و مسیر معروف راه ابریشم برمیگردد.
- از دوران امپراتوری هخامنشی و ساسانی، مسیرهای تجاری شرق و غرب از فلات ایران و افغانستان عبور میکردند.
- افغانستان، به سبب موقعیت جغرافیاییاش میان ایران و چین، حلقهٔ واسط این مسیر بود (از طریق بلخ، بامیان و بدخشان).
- چین، کالاهایی مانند ابریشم و چای صادر میکرد و از ایران و افغانستان سنگهای قیمتی، اسب، زعفران، فلزات و منسوجات میگرفت.
- شهرهای هرات، قندهار و کابل، مراکز مهم کاروانی و تجاری در این مسیر بودند.
۲. دوران اسلامی تا عصر صفویه و قاجار
در قرون میانه، روابط اقتصادی سه کشور در قالب کاروانهای تجاری و تبادل فرهنگی استمرار یافت.
- در دوره صفویان، مسیر خراسان به چین از طریق هرات–بدخشان–کاشغر رونق گرفت.
- ابریشم ایرانی و سنگ لاجورد افغانستان از متداولترین کالاهای صادراتی بودند.
- در قرن ۱۹، با گسترش نفوذ روس و انگلیس در منطقه، مسیرهای سنتی تجارت دچار افول شد و اهمیت اقتصادی مشترک کاهش یافت.
۳. قرن ۲۰ – دوران دولتملت مدرن
در سده بیستم، پس از شکلگیری دولتهای مدرن، روابط تجاری سه کشور بهصورت رسمیتر و قراردادی درآمد.
◾ روابط ایران و افغانستان
- از دهه ۱۹۵۰، ایران شریک مهم صادراتی و تأمینکننده کالاهای صنعتی برای افغانستان شد.
- همکاری در بخش سوخت، برق، و ترانزیت ادامه یافت.
- پس از سقوط طالبان (۲۰۰۱)، تجارت دوجانبه افزایش یافت؛ مسیر بندر چابهار–زرنج–دلآرام با حمایت ایران افتتاح شد تا راهی امن برای صادرات و واردات افغانستان باشد.
◾ روابط چین و افغانستان
- چین همسایهٔ مستقیم افغانستان در شمالشرق (از طریق گذرگاه واخان) است.
- از دهه ۱۹۶۰ روابط پایهگذاری شد؛ در دو دهه اخیر شرکتهای چینی در معادن افغانستان (مس عینک، زغالسنگ بامیان، نفت آمو دریا) سرمایهگذاری کردهاند.
- با وجود ناامنی منطقه، چین همچنان در قالب «ابتکار کمربند و جاده (BRI)» به دنبال اتصال افغانستان به بازارهای آسیایی است.
جمعبندی
به زبان ساده،
- ایران: دروازه غربی و تأمینکننده کالا برای افغانستان است.
- چین: دروازه شرقی و سرمایهگذار بالقوه در منابع طبیعی افغانستان است.
- افغانستان: پل زمینی میان دو تمدن کهن و الگویی از پیوند اقتصادی شرق و غرب بوده است — از جادهٔ ابریشم دیروز تا طرح کمربند و جادهٔ امروز.
دیدگاه ها توسط مدیر سایت بسته شده اند.